Ці мараць андроіды пра электрычных авечак? - 5. ПЯЦЬ

ПЯЦЬ

Маленькі пучок белага святла незварушна пазіраў у левае вока Рэйчал Разэн, а на яе шчацэ трымаўся металічны дыск са звісаючымі правадамі. Рэйчал падавалася спакойнай.

Сеўшы так, каб можна было бачыць дзве шкалы вымярэнняў з тэставых прылад Войта-Кампфа, Рык Дэкард сказаў:

– Я апішу шэраг сітуацый. Ваша задача – патлумачыць ваша меркаванне так хутка, як гэта магчыма. Час, канешне ж, таксама будзе ўлічаны.

– І канешне ж, – сказала Рэйчал недружалюбна, – мае вусныя адказы не істотныя. Для ацэнкі вы возьмеце выключна рэакцыю вочных мышц і капіляраў. Але я буду адказваць; я хачу праз гэта прайсці, і… – яна раптам змоўкла. – Пачынайце, містар Дэкард.

Рык абраў пытанне тры і сказаў:

– Вам падарылі гаманец са скуры цяля на дзень народзінаў.

Абедзве шкалы неадкладна пераскочылі зялёную зону і засталіся ў чырвонай; стрэлкі некаторы час вагаліся перад тым, як суняцца.

– Я б не прыняла такога падарунка, – сказала Рэйчал, – і заявіла на гэтага чалавека ў паліцыю.

Хутка зрабіўшы нататку, Рык працягнуў. Ён вырашыў перайсці да восьмага пытання профільнай шкалы Войта-Кампфа:

– Маленькі хлопчык паказвае вам сваю калекцыю матылёў, разам з банкай, дзе ён іх забівае.

– Я б адвяла яго да доктара.

Голас Рэйчал быў нізкім, але цвёрдым. Зноў дзве стрэлкі падскочылі, але гэтым разам не так далёка. Ён і гэта занатаваў.

– Вы глядзіце тэлевізар, – працягнуў ён, – і раптам адчуваеце, што па вашым запясці паўзе аса.

Рэйчал адказала:

– Я б забіла яе.

Стрэлкі гэтым разам амаль не варухнуліся; толькі кволае і кароткае ваганне. Ён гэта таксама запісаў і ўважліва пачаў выбіраць наступнае пытанне.

– Вы гартаеце часопіс і заўважаеце вялікі каляровы здымак аголенай дзяўчыны.

Ён змоўк.

– Вы правяраеце, андроід я ці лесбіянка? – спыталася Рэйчал з’едліва. Стрэлкі не варухнуліся.

Ён працягнуў:

– Вашаму мужу падабаецца здымак.

Стрэлкі па-ранейшаму не рэгістравалі ніякай рэакцыі.

– Дзяўчына, дадаў ён, – ляжыць тварам уніз на шырокім і прыгожым дыване з мядзведжага футра. Стрэлкі заставаліся на сваіх месцах, і ён сказаў самому сабе, што так бы было ў андроіда. Няздольнасць заўважыць галоўны фактар, частку мёртвай жывёлы. Яна – яно – засяроджвае ўвагу на іншым. – Ваш муж вешае здымак на сцяну ў сваім кабінеце, – ён скончыў, і цяпер стрэлкі пачалі рухацца.

– Я б дакладна яму не дазволіла, – сказала Рэйчал.

– Добра, – сказаў ён, ківаючы. – А цяпер падумайце пра наступнае. Вы чытаеце раман, які быў напісаны ў старыя часы, яшчэ да вайны. Героі наведваюць рыбацкую верф у Сан Францыска. Яны галодныя, і ўваходзяць у рыбную рэстарацыю. Адзін з іх замаўляе амара, і кухар кідае істоту ў рондаль з кіпенем, пакуль астатнія назіраюць.

– О божа, – сказала Рэйчал. – Як жудасна! Тады сапраўды так рабілі? Якая ганьба! Вы маеце на ўвазе жывога амара?

Стрэлкі, аднак, не рэагавалі. З фармальнага пункту гледжання, слушны адказ. Але яна ўдае.

– Вы здымаеце домік у гарах, – сказаў ён, – у пракаветнай мясцовасці. Гэта просты драўляны домік з вялікім камінам.

– Разумею, – сказала Рэйчал, нецярпліва ківаючы.

– На сцены нехта наклеіў старыя мапы, выдавецтва Курыер і Іўс, а над камінам вісіць галава аленя, гэта самец з вялікімі рагамі. Вы і вашы сябры ў захапленні ад дэкору доміка, і вы разам вырашаеце…

– Мы не будзем жыць у доміку з галавой аленя, – сказала Рэйчал. Стрэлкі, аднак, вагаліся ў межах зялёнай зоны.

– Вы зацяжарылі, – працягнуў Рык. – Ад чалавека, які абяцаў ажаніцца з вамі. Ён сыходзіць да іншай жанчыны, вашай лепшай сяброўкі; вы робіце аборт, і…

– Я б ніколі не зрабіла аборт, – сказала Рэчайл. – У любым разе гэта забаронена. Пажыццёвае зняволенне, і ад паліцыі не схавацца.

Гэтым разам абедзве стрэлкі рэзка хіснуліся ў чырвоную зону.

– Адкуль вы гэта ведаеце? – спытаўся Рык у яе з цікавасцю. – Пра цяжкасці з атрыманнем дазволу на аборт?

– Усе гэта ведаюць, – адказала Рэйчал.

– Прагучала так, быццам вы кажаце з уласнага вопыту.

Ён пільна назіраў за стрэлкамі; яны па-ранейшаму рухаліся на значную адлегласць па шкале.

– Яшчэ пытанне. Вы былі на спатканні з мужчынам, і ён запрашае вас да сябе. Вы зайшлі, і ён прапануе вам выпіць. Са шклянкай у руцэ вы заглядаеце ў спальню; яна ўпрыгожана постарамі з боем быкоў, і вы робіце некалькі крокаў, каб іх лепей разглядзець. Ён ідзе за вамі і закрывае дзверы. Ён кладзе руку вам на талію, і кажа…

Рэйчал перабіла:

– Што такое постар з боем быкоў?

– Малюнкі, часцей за ўсё каляровая і вялікія, на якіх матадор з плашчом і бык, які спрабуе ўзняць матадора на рогі.

Ён быў здзіўлены.

– Колькі вам год? – спытаўся; у гэтым магла быць прычына.

– Мне 18, – адказала Рэйчал. – Давайце далей; мужчына зачыняе дзверы і кладзе руку мне на талію. Што ён пры гэтым кажа?

Рык запытаў:

– Вы ведаеце, чым скончваліся баі быкоў?

– Мяркую, некаму было балюча.

– У канцы быка заўсёды забівалі, – ён чакаў, назіраючы за двума стрэлкамі. Яны неспакойна трымцелі, але толькі крыху. Зусім ніякай значнай рэакцыі. – Апошняе пытанне, – сказаў ён. – З дзвюх частак. Вы глядзіце старое кіно па тэлевізары, кіно з даваенных часоў. Адбываецца банкет, і госці з задавальненнем ядуць сырых вустрыц.

– Фу, – сказала Рэйчал; стрэлкі хутка варухнуліся.

– Галоўная страва, – працягнуў ён, – складаецца з варанага сабакі, фаршыраванага рысам.

Стрэлкі зрушыліся на меншую адлегласць; значна меншую, чым гэта было, калі ён казаў пра вустрыц.

– Страва з сырых вустрыц вам падаецца больш прымальнай, чым з варанага сабакі? – звярнуўся ён да Рэйчал. – Відавочна, што не.

Ён адклаў аловак, згасіў ліхтарык і зняў дыск з яе шчакі.

– Вы – андроід, – сказаў ён. – Гэта выснова тэставання, – дадаў так, каб яна чула – ці, хутчэй, яно – і Элдан Разэн, які пазіраў на яго з непрыхаваным хваляваннем; твар старога чалавека скрывіўся, на яго насунулася злосная заклапочанасць. – Я маю рацыю, хіба не так? – сказаў Рык. Ніводзін з Разэнаў не палічыў патрэбным адказаць яму. – Слухайце, – разважліва сказаў ён, – тут няма ніякага канфлікту інтарэсаў; тэст Войта-Кампфа працуе, і для вас гэта так жа важна, як для мяне.

Стары Разэн сказаў:

– Яна не андроід.

– Я вам не веру, – адказаў Рык.

– Навошта яму ілгаць? – спытала Рэчайл з лютасцю ў голасе. – Калі б так было, мы б хавалі гэта ад вас па-іншаму.

– Я хачу, каб зрабілі аналіз вашага касцянога мозгу, – сказаў ёй Рык. – Па арганічнаму аналізу будзе канчаткова вызначана, андроід вы ці не; ён павольны і балючы, але…

– Па законе, – адказала Рэйчал, – вы не можаце прымусіць мяне зрабіць аналіз касцянога мозгу. Так было вырашана ў судах, гэта як самаабгавор. І ў любым выпадку, на жывой асобе – не на мерцвяку ці выключаным андроідзе – аналіз зойме шмат часу. Вы можаце карыстацца гэтым чортавым тэстам Войта-Кампфа з-за асаблівых распараджэнняў; аналізы трэба праводзіць доўгі час, а ўраду прыярытэтней шукаць ‘асаблівых’, таму вашыя паліцэйскія агенцтвы адкапалі тэст чортавых Войта і Кампфа. Толькі з адным, што вы сказалі, я згодная – тэставанне скончана.

Яна ўстала, абышла стол і стала, упёршы рукі ў бакі, спінаю да яго.

– Пытанне не ў тым, ці законна прымушаць праводзіць аналіз касцянога мозгу, – хрыпла сказаў Элдан Разэн. – А ў тым, што ваша шкала на вызначэнне спагады не спрацавала на пытаннях да маёй пляменніцы. Я магу патлумачыць, чаму тэст паказаў, што яна андроід. Рэйчал расла на борце Саландэра-3. Яна нарадзілася на ім; яна правяла 14 са сваіх 18 год, маючы веды пра Зямлю толькі з бібліятэкі запісаў і ад іншых дзевяці чальцоў экіпажа, якія ўсе былі дарослымі. Потым, як вы ведаеце, карабель павярнуў назад, калі прайшоў не больш за шостую частку шляху да Праксімы. Інакш Рэйчал ніколі б не ўбачыла Зямлю – прынамсі, да таго, як стала б зусім старой.

– Вы б выключылі мяне, – сказала Рэйчал праз плячо. – Падчас паліцэйскай аблавы мяне б забілі. Я гэта ведаю з таго часу, як прыляцела сюды чатыры гады таму; мне не ўпершыню праходзіць тэст Войта-Кампфа. Насамрэч я зрэдку пакідаю гэты будынак; рызыка занадта вялікая з-за ўсіх гэтых пастоў на дарогах, якія ўсталявала паліцыя, і раптоўныя лятаючыя праверкі, каб злавіць незарэгістраваных ‘асаблівых’.

– І андроідаў, — дадаў Элдан Разэн. – Хаця, канешне ж, людзям пра гэта не паведамляюць; ніхто не павінен ведаць, што андроіды знаходзяцца на Зямлі, сярод нас.

– Я не думаю, што яны сярод нас, – запярэчыў Рык. – Я думаю, што розныя паліцэйскія агенцтвы тут і ў Савецкім Саюзе знайшлі іх усіх. На Зямлі людзей засталося няшмат; рана ці позна кожны трапіць на выпадковую праверку.

Так, прынамсі, меркавалася.

– Якія ў вас былі інструкцыі наконт таго, – спытаў Элтан Разэн, – калі б вы памылкова вызначылі, што чалавек – андроід?

– Мне нельга выдаваць правілы свайго дэпартамента.

Ён пачаў складаць прылады для тэста ў партфель.

– Аднак скажу, і гэта відавочна, – ён дадаў, – што мне загадалі ў такім выпадку адразу спыніць далейшае тэставанне, што я зараз і раблю. Калі ёсць хаця б адна памылка, няма сэнсу працягваць.

Ён замкнуў партфель.

– Мы маглі б падмануць вас, – сказала Рэйчал. – Нішто б не замінала нам сказаць, што вы правільна правялі на мне тэст. І яшчэ на дзевяці асобах, якіх мы адабралі, – яна энергічна жэстыкулявала. – Усё, што нам трэба было б рабіць – казаць, што вашы вынікі слушныя, так ці інакш.

Рык адказаў:

– Я б дамогся, каб вы далі мне спіс загадзя. У запячатанай капэрце. І параўнаў бы са сваімі вынікамі.

Цяпер я не маю сумневаў, падумаў ён, што вынікі б не супалі. Браянт меў рацыю. Дзякуй богу, што я не пачаў паляванне, маючы толькі гэты тэст.

– Так, мяркую, вы б так і зрабілі, – сказаў Элдан Разэн. Ён зірнуў на Рэйчал, якая кіўнула. – Мы абмяркоўвалі такую магчымасць, – неахвотна дадаў Элдан.

– Гэта праблема, – сказаў Рык, – паўстала выключна з-за вашых дзеянняў, містар Разэн. Ніхто не прымушаў вашу арганізацыю ўдасканальваць вытворчасць андроідаў да ўзроўню, дзе…

– Мы вырабляем тое, што патрэбна каланістам, – запярэчыў Элдан Разэн. – Мы прытрымліваемся праверанага часам прынцыпу, на якім грунтуецца дзейнасць любога камерцыйнага прадпрыемства. Калі б не наша карпарацыя пачала вытворчасць гэтых больш прагрэсіўных, больш падобных на людзей мадэляў, пачалі б іншыя карпарацыі. Мы разумелі рызыку, калі стваралі мазгавы блок Нэксус-6. Але ваш тэст Войта-Кампфа быў няслушным і да таго, як мы выпусцілі новую мадэль андроіда. Рэч не ў тым, што вы б не здолелі вызначыць мадэль з Нэксус-6, а вырашылі б, што перад вамі – чалавек, – яго голас стаў жорсткім і пранізлівым. – Ваш дэпартамент паліцыі – як і іншыя – маглі выключыць, і вельмі верагодна, што выключалі сапраўдных людзей з недаразвітымі здольнасцямі да спагады, такіх, як мая невінаватая пляменніца. З маральнага пункту гледжання, вы стаіце на вельмі хісткай глебе, містар Дэкард. А мы – не.

– Іншымі словамі, – рэзка сказаў Рык, – мне не дадуць правесці тэст на ніводным Нэксус-6. Вы далі мне толькі гэту шызоідную дзяўчыну.

І мой тэст, усвядоміў ён, можна адправіць у сметніцу. Я не павінен быў даць мяне так проста падмануць. Аднак ужо запозна.

– У вас нічога не атрымалася, містар Дэкард, – дадала Рэйчал Разэн ціхім, разважлівым голасам; яна павярнулася да яго і ўсміхнулася.

Ён да канца не мог зразумець, нават цяпер, як карпарацыя Разэн так лёгка завабіла яго ў пастку. Яны прафесіяналы, падумаў ён. Такія гіганцкія карпарацыі, як гэта, валодаюць занадта вялікім досведам. Які ператвараецца ў нешта накшталт калектыўнага розуму, чыімі прадстаўнікамі з’яўляюцца Элдан і Рэйчал. Памылка палягала ва ўспрыманні іх як індывідаў. Наступным разам ён будзе больш уважлівым.

– Ваш начальнік, містар Браянт, – сказаў Элдан Разэн, – будзе губляцца ў здагадках, як мы вызначылі бескарыснасць вашых прылад яшчэ да таго, як тэставанне пачалося.

Ён падняў палец уверх, паказваючы на столь, і Рык убачыў лінзу камеры. Значная памылка, якія ён дапусціў у зносінах з сям’ёй Разэн, была запісаная.

– Думаю, адзінае, што нам застаецца, гэта сесці і… – Элдан добразычліва паляпаў па спінцы крэсла, – знайсці нейкае рашэнне, містар Дэкард. Не трэба хвалявацца. Андроід з Нэксус-6 – спраўджаная рэальнасць; мы тут, у карпарацыі Разэн, гэта прымаем, і, мяркую, вы цяпер таксама.

Рэйчал, апынуўшыся побач з Рыкам, спытала:

– Вы б хацелі, каб у вас была сава?

– Сумняюся, што ў мяне калі-небудзь будзе сава.

Але ён разумеў, што яна мела на ўвазе; да чаго вяла гульню, якую пачала карпарацыя. Супярэчнасці, якіх раней ён ніколі не заўважаў у сябе, віравалі ўнутры яго; яны паступова прасякалі кожную частку яго цела. Ён адчуваў іх, усведамляючы, што адбудзецца, калі яны цалкам захопяць яго.

– Але сава, – сказаў Элдан Разэн, – гэта тое, чаго вы хочаце, – ён запытальна зірнуў на сваю пляменніцу. – Не думаю, што ён разумее…

– Канешне ён разумее, – запярэчыла Рэйчал. – Ён дакладна ведае, да чаго ўсё ідзе. Так, містар Дэкард?

Цяпер яна стаяла яшчэ бліжэй да яго; ён адчуў далікатны водар парфумы і цеплыню, якая ішла ад яе.

– Амаль што, містар Дэкард. Амаль што ў вас ёсць сава, – яна павярнулася да Элдана Разэна. – Ён паляўнічы за галовамі, памятаеш? Сам працэс палявання цікавіць яго больш за ўзнагароду. Так, містар Дэкард?

Ён кіўнуў.

– Колькі андроідаў збегла гэтым разам? – пацікавілася Рэйчал.

Пасля кароткай паўзы ён адказаў:

– Восем. Двух ужо выключылі. Не я, іншы паляўнічы.

– І колькі вам плацяць за кожнага андроіда?- запытала Рэйчал.

Ён паціснуў плячыма і адказаў:

– Па-рознаму.

Рэйчал сказала:

– Калі ў вас няма тэста, якому можна давяраць, значыць, вы не здольны вызначыць андроіда. Калі вы не вызначыце андроіда, вы і ўзнагароду не атрымаеце. Таму, калі тэст Войта-Кампфа будзе прызнаны састарэлым…

– Новы тэст, – сказаў Рык, – заменіць яго. Такое ўжо было раней.

Тры разы, калі дакладна. Але новы тэст, з больш дакладнымі прыладамі, заўсёды з’яўляўся загадзя; без ніякіх прамежкаў часу паміж двума тэстамі. Гэтым разам усё інакш.

– Аднойчы, канешне, тэст Войта-Кампфа будзе прызнаны састарэлым, – пагадзілася Рэйчал. – Але не зараз. Мы пераканаліся, што ён можа вызначыць мэдэлі Нэксус-6 і мы б хацелі, каб вы працягвалі выкарыстоўваюць яго ў сваёй надзвычайна важнай працы.

Яна крыху пахіствалася назад і ўперад, пільна ўзіраючыся ў яго, пэўна, каб адгадаць думкі.

– Скажы яму, што ў яго будзе сава, – прабурчаў Элдан Разэн.

– Можаце забраць саву, – сказала Рэйчал, усё яшчэ гледзячы яму ў вочы. – Тую, што на даху. Скрэпі. Але мы б хацелі спарыць яе, калі ў нас будзе самец. І ўсё магчымае патомства будзе нашым; гэта не абмяркоўваецца.

Рык адказаў:

– Вывадак папалам.

– Не, – тут жа запярэчыла Рэйчал; Элдан Разэн хіснуў галавой, пагаджаючыся з ёй. – Тады б вы маглі аспрэчваць правы на ўвесь радавод соў да сканчэння часу. І ёсць яшчэ адна ўмова. Вы не можаце нікому перадаваць саву, нават у спадчыну. Пасля вашай смерці яна вяртаецца ў валоданне карпарацыі Разэн.

– Падобна, – сказаў Рык, – на нагоду неўзабаве забіць мяне. Каб вярнуць саву. Я на такое не пагаджуся; занадта небяспечна.

– Вы – паляўнічы за галовамі, – сказала Рэйчал. – І ведаеце, як абыходзіцца з лазернай трубкай, дарэчы, адна такая з вамі зараз. Калі вы не здольны абараніць сябе, як вы збіраецеся выключыць 6 пазасталых андраў з Нэксус-6? Яны нашмат разумнейшыя за састарэлых Ві-4, якіх вырабляе карпарацыя Гоцы.

– Але гэта я палюю на іх, – сказаў ён. – А ў выпадку з савой будуць паляваць на мяне.

І яму не падабалася думка, што яго будуць пераследаваць; ён бачыў, як гэта адбівалася на самаадчуванні андроідаў. Змены былі заўважныя, нават у іх.

Рэйчал сказала:

– Добра; мы на гэта пагодзімся. Можаце пакідаць саву ў спадчыну. Але мы настойваем, што вывадак будзе толькі нашым. Калі вы супраць гэтага, можаце вяртацца ў Сан Францыска і сказаць вашым начальнікам у дэпартаменце, што тэст Войта-Кампфа, прынамсі ў вашым выкананні, не можа адрозніць андроіда ад чалавека. І пачынайце шукаць іншую працу.

– Мне патрэбны час падумаць, – сказаў Рык.

– Думайце, – адказала Рэйчал. – Можаце пабыць тут, калі вам камфортна. Яна зірнула на свой гадзіннік.

– Паўгадзіны, – сказаў Элдан. Ён і Рэйчал моўчкі пайшлі да дзвярэй пакоя. Яны сказалі ўсё, што хацелі сказаць, зразумеў ён; рэшта залежала ад яго.

Калі Рэйчал пачала зачыняць дзверы за сабой і сваім дзядзькам, Рык выгукнуў:

– Вы выдатна мяне падлавілі. У вас ёсць запіс, дзе я памыліўся; вы ведаеце, што мая праца залежыць ад выкарыстання тэста Войта-Кампфа; і вы валодаеце чортавай савой.

– Вашай савой, даражэнькі, – сказала Рэйчал. – Вы што, забыліся? Мы прывяжам цыдулку з вашым дамашнім адрасам вакол лапы, і яно паляціць у Сан-Францска; яно сустрэне вас, калі вы вернецеся з працы.

Яно, прыйшла думка. Яна называе саву яно.

– Пачакайце, – сказаў ён.

Спыніўшыся ля дзвярэй, Рэйчал спытала:

– Ужо вырашылі?

– Я хачу, – сказаў ён, адчыняючы партфель, – задаць вам яшчэ адно пытанне з тэста Войта-Кампфа і паглядзець на шкалу. Калі ласка, сядайце.

Рэйчал зірнула на дзядзю; ён кіўнуў, і яна нехаця вярнулася, і села там, дзе сядзела раней.

– Навошта? – насцярожана спытала яна, яе брыво паднялося, выказваючы непрыязнасць – і насцярожанасць. Ён прафесійна зазначыў, што яна занадта напружылася.

Хутка ліхтар зноў свяціў ёй у вока, а ліпкі дыск зноў быў замацаваны на шчацэ. Рэйчал з ранейшай агідай на твары ўтаропілася ў крыніцу святла.

– Мой партфель, – сказаў Рык, корпаючыся ў нататках па тэсту Войта-Кампфа. – Прыгожы, праўда? Атрымаў яго на працы.

– Ну так, – адказала Рэйчал крыху безуважна.

– Дзіцячая скура, – сказаў Рык. Ён пагладзіў чорную скураную паверхню партфеля. – Стопрацэнтная арыгінальная дзіцячая скура, – ён убачыў, як стрэлкі падскочылі. Але не адразу. Рэакцыя ёсць, але запозненая. Ён ведаў, што нармальны перыяд да рэакцыі – мізэрная доля секунды, лічы, ніякай паўзы няма. – Дзякуй, міс Разэн, – сказаў ён, зноў збіраючы прылады; ён скончыў паўторнае тэставанне. – Гэта ўсё.

– Вы з’язджаеце? – спытала Рэйчал.

– Так, адказаў ён. – Я задаволены.

Рэйчал зацікаўлена спытала:

– А што наконт іншых дзевяці асоб?

– Тэст паказаў адпаведныя вынікі ў вашым выпадку, – адказаў ён. – З гэтага я раблю высновы, што ён па-ранейшаму дзейсны.

Затым звярнуўся да Элдана Разэна, які панура прыхіліўся да дзвярэй пакоя:

– Яна не ведае?

Часам яны не ведаюць; часам іх трэніруюць на няісных успамінах, дарма спадзеючыся, што палепшаць рэакцыі, і вынікі тэстаў будуць іншымі.

Элдан Разэн адказаў:

– Не. Так мы яе запраграмавалі. Але, думаю, у канцы тэста яна пачала падазраваць.

І звярнуўся да дзяўчыны:

– Ты здагадалася, калі ён папрасіў пра яшчэ адну спробу.

Збялелая, Рэйчал сцвярджальна кіўнула.

– Не бойся яго, – сказаў ёй Элдан Разэн. – Ты не збеглы на Зямлю нелегал-андроід; ты – уласнасць карпарацыі Разэн, прызначаная для дэманстрацыі патэнцыяльным каланістам, – ён падышоў да дзяўчыны і мякка паклаў руку ёй на плячо; ад яго дотыку дзяўчына ўздрыгнула.

– Ён мае рацыю, – сказаў Рык. – Я не збіраюся вас выключаць, міс Разэн. Добрага вам дня.

Ён пачаў рухацца да дзвярэй, затым на імгненне спыніўся, каб запытаць іх:

– Сава сапраўдная?

Рэйчал паспешліва кінула погляд на старэйшага Разэна.

– Ён усё роўна сыходзіць, – сказаў Элдан Разэн. – Таму не істотна; не, сава штучная. Соў не існуе.

– Хм, – прабурчэў Рык, і няўпэўнена пакрочыў у калідор. Абодва яны пазіралі, калі ён сыходзіў. Ніхто не казаў нічога. Не засталося нічога, каб сказаць. “Вось як праводзіць справы галоўны вытворца андроідаў”, – сказаў Рык самому сабе. Зманліва, ні з чым падобным ён раней не сутыкаўся. Незвычайны і цяжкі для зразумення новы тып асобы; не дзіўна, што праваахоўныя агенцтвы хваляваліся наконт Нэксус-6.

Нэксус-6. Рэйчал, падумаў ён; яна, хутчэй за ўсё, Нэксус-6. Упершыню я ўбачыў аднаго з такіх. Чорт, і ў іх амаль атрымалася; яны падышлі занадта блізка да таго, каб зрабіць бескарысным тэст Войта-Кампфа, адзіны сродак, які ў нас ёсць, каб выяўляць іх. Карпарацыя Разэн добра папрацавала – выдатная спроба, трэба прызнаць, абараніць свой прадукт.

“І мяне чакае сустрэча яшчэ з шасцю такімі, – ён уздыхнуў, – каб закрыць справу”.

Ён атрымае ўзнагароду. Кожны цэнт.

Калі здолее выжыць.