Ці мараць андроіды пра электрычных авечак? - 11. АДЗІНАЦЦАЦЬ

АДЗІНАЦЦАЦЬ

Гарланд адказаў:

– Думаю, так, – ён ткнуў пальцам у паляўнічага за галовамі Філа Рэшча. – Але папярэджваю: вам не спадабаюцца наступствы.

– Вы ўжо ведаеце, якімі яны будуць? – спытаў Рэшч, відавочна здзіўлены і незадаволены.

– Да драбніцы, – адказаў інспектар Гарланд.

– Добра, – кіўнуў Рэшч. – Пайду наверх, вазьму прылады для тэста Банэлі.

Ён хутка апынуўся ля дзвярэй кабінета, расчыніў іх і выйшаў у калідор.

– Вярнуся праз тры-чатыры хвіліны, – паспеў сказаць Рыку да таго, як дзверы зачыніліся.

Інспектар Гарланд залез рукой у верхнюю шуфлядку стала, некаторы час нешта там мацаў, а потым дастаў лазерную трубку; ён павярнуў яе так, каб яна ўказвала на Рыка.

– Гэта нічога не зменіць, – сказаў Рык. – Рэшч зробіць аналіз майго коснага мозгу, як было з Полакавым. Ён і далей будзе патрабаваць, каб – як вы гэта называеце – тэст Рэфлектарнай Дугі Банэлі правялі над вамі і над ім самім.

Лазерная трубка не варухнулася, а інспектар Гарланд сказаў:

– Дрэнны дзень. Я гэта адчуў, калі ўбачыў, што вас прывёў афіцэр Крамс; у мяне спрацавала інтуіцыя – вось чаму я ўмяшаўся.

Ён паступова апускаў лазерную трубку; некаторы час ён сядзеў, моцна сціскаючы яе, пакуль не паклаў назад у шуфлядку, якую затым закрыў на замок і паклаў ключ у кішэню.

– Што пакажуць тэсты ў нас траіх? – спытаў Рык.

Гарланд сказаў:

– Рэшч – дурань.

– Ён не ведае?

– Не ведае; не падазравае; нават такой думкі яму ў галаву не прыходзіць. Інакш ён бы не мог весці жыццё як паляўнічы за галовамі, гэта праца для чалавека, а не для андроіда, – Гарланд паказаў на партфель Рыка. – Справы іншых падазраваных, якіх вы павінны пратэставаць і выключыць. Я ўсіх іх ведаю, – ён спыніўся, а потым працягнуў. – Мы ўсе прыляцелі разам на караблі з Марса. Усе, акрамя Рэшча; ён застаўся там яшчэ на тыдзень, пакуль яму ўсталёўвалі сінтэтычную памяць, – і змоўк.

Ці, хутчэй, стала ціха.

Рык сказаў:

– Што ён будзе рабіць, калі зразумее?

– Каб я толькі ведаў, – адказаў Гарланд адчужана. – Аднак, калі разважаць абстрактна, з інтэлектуальнага пункту гледжання, гэта цікава. Ён можа забіць мяне, можа забіць сябе; а можа, і вас таксама. Можа забіць усіх, каго здолее, людзей і андроідаў. Такое можа здарыцца з тымі, у каго ўсталяваная сістэма сінтэтычнай памяці. Калі яны думаюць, што з’яўляюцца людзьмі.

– Калі вы яе ўсталёўваеце, то рызыкуеце.

Гарланд сказаў:

– Рызыка таксама ў тым, што мы, калі вырваліся на волю, дасягнулі Зямлі, дзе нас не лічаць нават за жывёл. Дзе кожны чарвяк і вош больш жаданыя, чым мы ўсе разам узятыя, – раздражнёны Гарланд прыкусіў вусны. – Ты б меў шанец, калі б Філ Рэшч мог прайсці тэст Банэлі, калі б справа была толькі ўва мне. Вынікі, такім чынам, былі б прадказальныя; для Рэшча я б стаў яшчэ адным андрам, якога трэба выключыць як мага хутчэй. Таму для цябе не ўсё так добра, Дэкард. Амаль так жа дрэнна, як для мяне. Ведаеш, дзе я дапусціў памылку? Я не ведаў наконт Полакава. Ён, пэўна, прыехаў сюды раней. З зусім іншай групай, якая была не ў кантакце з намі. Я дазволіў правесці лабараторнае даследаванне, чаго не павінен быў рабіць. Крамс, безумоўна, таксама ў гэтым памыліўся.

– Полакаў амаль стаў прычынай і майго канца, – паведаміў Рык.

– Так, ён быў па-свойму незвычайным. Не думаю, што ён меў той жа мазгавы блок, што ў нас; яго неяк палепшылі, мадыфікавалі – нейкім альтэрнатыўным блокам, пра які нават мы не ведаем. Таксама добрым. Амаль дастаткова добрым.

– Калі я тэлефанваў дадому, – пацікавіўся Рык, – чаму там была не мая жонка?

– Усе сігналы з нашых відэафонаў перахопліваюцца. Выклікі перанапраўляюцца ў іншыя кабінеты ўнутры будынка. Мы стварылі самадастатковую і замкнёную структуру, Дэкард, адарваную ад іншых частак Сан-Францыска. Мы ведаем пра іх, але яны не ведаюць пра нас. Часам, як выключэнне, нейкая асоба трапляе сюды ці, як у тваім выпадку, яе прыводзяць сюды – пад нашу ахову, – ён рэзка паказаў на дзверы кабінета. – Наш усёзнайка Філ Рэшч вяртаецца са сваім супер-пупер тэстам. Хіба ён не малайчына? Вось-вось знішчыць сябе, мяне, і, магчыма, цябе.

– Вы, андроіды, – сказаў Рык, – не дапамагаеце адзін аднаму падчас крызісных сітуацый.

Гарланд насупіўся:

– Думаю, ты маеш рацыю; падаецца, у нас адсутнічае здольнасць, якую маеце вы, людзі. Пэўна, гэта тое, што называецца спагадай.

Дзверы офіса расчыніліся; у руках Філ Рэшч трымаў прыладу, з якой звісалі правады.

– А вось і я, – сказаў ён, зачыняючы за сабой дзверы; падлучыў прыладу да разеткі і сеў.

Гарланд выцягнуў правую руку ў бок Рэшча. Вокамгненна Рэшч – а таксама і Рык Дэкард – упалі са сваіх крэслаў на падлогу; Рэшч нават паспеў нацэліць сваю лазерную трубку і стрэліць.

Лазерны прамень, дакладна пацэліўшы – вынік гадоў трэніровак – знёс палову галавы інспектара Гарланда. Той хіснуўся наперад, з яго рукі выпала маленькая лазерная трубка і пакацілася па паверхні стала. Цела закалацілася ў крэсле, каб потым, як мех з яйкамі, заваліцца на бок і з грукатам упасці на падлогу.

– Яно забылася, – сказаў Рэшч, устаючы на ногі, – што гэта мая праца. Я магу амаль заўсёды прадказаць, што зробіць андроід. Як, мяркую, і ты, – ён адклаў лазерную трубу, схіліўся і з цікавасцю агледзеў цела свайго начальніка. – Што яно казала табе, пакуль мяне не было?

– Што ён – яно – было андроідам. І ты… – Рык асекся. Лініі ў яго мозгу імкліва запрацавалі, каб пралічыць варыянты і падабраць лепшы замест таго, што ён ледзь не сказаў. – гэта вызначыш, – скончыў ён. – За некалькі хвілін.

– Што яшчэ?

– Будынак поўны андроідаў.

Рэшч адказаў задуменна:

– Тады нам будзе цяжка сысці адсюль. Я, канешне, маю права сыходзіць у любы час, калі захачу. І браць з сабой арыштаваных, – ён слухаў; за межамі кабінета не было гукаў. – Мяркую, яны не пачулі. У пакоі, я гэта дакладна ведаю, няма жучкоў, якія б здымалі ўсё, што тут адбываецца, – ён асцярожна штурхнуў цела наском бота. – Ёсць нешта неверагоднае ў тым, як развіваюцца падчас такой працы разумовыя здольнасці; я ведаў яшчэ да таго, як адчыніў дзверы, што ён стрэліць у мяне. Шчыра кажучы, я здзіўлены, што ён не забіў цябе, пакуль я быў наверсе.

– Ён думаў пра гэта, – сказаў Рык. – І некаторы час трымаў мяне на прыцэле лазернай трубкі. Збіраўся ўключыць прамень. Але ён больш хваляваўся наконт цябе, а не мяне.

– Андроід уцякае, – працягнуў з усмешкай Рэшч. – калі паляўнічы за галовамі прыбягае. Ты ж разумееш, што цяпер табе прыйдзецца вярнуцца ў оперны тэатр і заняцца Любай Люфт да таго, як яна атрымае папярэджанне ад каго-небудзь з гэтага будынка. Яно атрымае, я хацеў сказаць. Ты ў думках таксама называеш іх ‘яно’?

– Некалі называў, – адказаў Рык. – Калі мая свядомасць даймала мяне наконт працы, якую я павінен рабіць; я абараняўся, думаючы пра іх такім чынам, але цяпер у гэтым няма неабходнасці. Добра, я паеду наўпрост у оперны тэатр. Калі, канешне, ты выведзеш мяне адсюль.

– Давай пасадзім Гарланда за стол, – сказаў Рэшч. Ён зацягнуў цела андроіда назад у крэсла і ўклаў рукі і ногі так, каб поза падавалася цалкам натуральнай – калі ніхто не пачне прыглядацца зблізку. Націснуўшы кнопку на інтэркоме, Філ Рэшч сказаў: – Інспектар Гарланд просіць не турбаваць яго званкамі ў наступныя паўгадзіны. Ён займаецца працай, якую нельга перарываць.

– Прынята, містар Рэшч.

Філ Рэшч выключыў інтэрком і звярнуўся да Рыка:

– На нас будуць кайданкі, пакуль будзем ісці праз будынак. Як толькі паднімемся ў паветра, я іх здыму, – ён дастаў пару кайданак і замкнуў іх вакол запясця Рыка і свайго. – Хадзем. Скончым з гэтым.

Ён выпрастаў плечы, глыбока ўдыхнуў і штурхнуў дзверы кабінета.

Паўсюль сядзелі і стаялі паліцэйскія ва ўніформе, робячы сваю звыклую штодзённую працу; ніхто з іх не звяртаў ніякай увагі на тое, як Філ Рэшч вёў Рыка праз вестыбюль да ліфта.

– Чаго я баюся, – сказаў Рэшч, калі яны чакалі на ліфт, – дык гэта таго, што ў Гарланда ўбудавалі кампанент, які папярэджвае астатніх пра яго смерць. Але, – ён паціснуў плячыма, – гэта б ужо спрацавала, інакш якая ў ім карысць.

Прыехаў ліфт; некалькі ўдаючых паліцэйскіх мужчын і жанчын выйшлі з яго і накіраваліся праз вестыбюль па сваіх справах. Ніводзін з іх нават не зірнуў на Рыка ці Філа Рэшча.

– Як думаеш, твой дэпартамент прыме мяне на працу? – спытаў Рэшч, калі дзверы ліфта зачыніліся, пакідаючы іх дваіх сам-насам. Рэшч націснуў кнопку даху, і ліфт пачаў бясшумна падымацца. – Бо, лічы, я застаўся без працы. Калі не сказаць горш.

Рык асцярожна адказаў:

– Чаму б і не. Аднак у нас ужо ёсць два паляўнічыя за галовамі. “Я павінен яму сказаць, – думаў ён. – Гэта не этычна і жорстка. Містар Рэшч, вы – андроід. Вы вывелі мяне з гэтага месца, і вось вашая ўзнагарода; вы – усё тое, што мы супольна ненавідзім. Увасабленне таго, што мы абавязаны знішчыць.”

– Цяжка звыкнуцца з гэтай думкай, – сказаў Філ Рэшч. – Гэта падаецца немагчымым. Я тры гады працаваў пад кіраўніцтвам андроідаў. Чаму я не падазраваў – я маю на ўвазе, дастаткова – каб штосьці пачаць рабіць?

– Можа, яны тут нядоўга. Толькі нядаўна пачалі захопліваць будынак.

– Яны былі там увесь час. Гарланд быў маім начальнікам з самага пачатку, усе тры гады.

– Згодна з нашымі звесткамі, – сказаў Рык, – большасць з іх прыляцела на Зямлю разам. І гэта было не тры гады таму, а некалькі месяцаў.

– Значыць, некаторы час існаваў сапраўдны Гарланд, – сказаў Філ Рэшч. – І аднойчы яго проста замянілі, – яго твар, худы і рэзкі, як у акулы, скрывіўся, калі ён з цяжкасцю спрабаваў зразумець. – Ці мне зрабілі фальшывую памяць. Можа, толькі я памятаю Гарланда ўвесь мінулы час. Але… – яго твар, пачырванелы ад пакут, працягваў крывіцца і сутаргава сціскацца. – Толькі ў андроідаў можа быць няісная памяць; з людзьмі такое немагчыма.

Ліфт перастаў падымацца; дзверы раз’ехаліся, і перад імі выцягнуўся пусты, калі не лічыць некалькіх запаркаваных аўтамабіляў, дах паліцэйскага ўчастка.

– Вось і маё аўто, – сказаў Філ Рэшч, адчыніў дзверы ў бліжэйшым хаверкары і хутка зацягнуў Рыка ўнутр; ён сам сеў за стырно і завёў рухавік. Праз імгненне яны ўжо падняліся ў неба і, павярнуўшы на поўнач, рухаліся ў напрамку Опернага Тэатра-Мемарыяла Загінулым у Войнах. Філ Рэшч вёў аўто на рэфлексах; ланцуг змрочных думак захапіў яго розум і прыгнёў увагу. – Слухай, Дэкард, – раптам сказаў ён, – пасля таго, як мы выключым Любу Люфт, я хачу, каб ты… – яго хрыплы ад пакут голас змоўк. – Ну, разумееш. Правёў са мной тэст Банэлі ці той твой на спагаду. Каб ведаць наконт мяне.

– Падумаем пра гэта пасля, – адказаў Рык унікліва. – Насамрэч ты не хочаш, каб я гэта рабіў, так?

Філ Рэшч зірнуў на яго з праніклівай здагадкай:

– Пэўна, ты ўжо ведаеш, які будзе вынік; Гарланд, мабыць, нешта табе распавёў. Факты, пра якія я не ведаю.

Рык адказаў:

– Будзе цяжка нават нам дваім даць рады з Любай Люфт; яна мацнейшая за тых, з чым я працую звычайна. Давай засяродзім увагу на ёй.

– Справа не толькі ў няіснай памяці, – сказаў Філ Рэшч. – У мяне ёсць жывёла; не фальшывая, а сапраўдная. Вавёрка. Я яе люблю, Дэкард; кожны божы дзень кармлю яе і замяняю паперу – чышчу клетку – і потым увечары, калі вяртаюся з працы, дазваляю ёй бегаць па ўсёй кватэры. У клетцы ёсць кола; ты калі-небудзь бачыў, як вавёрка бегае па коле? Яна бяжыць безупынку, кола круціцца, але вавёрка застаецца на тым жа самым месцы. Бафі гэта, аднак, падабаецца.

– Вавёркі ніколі не падаваліся мне разумнымі, – сказаў Рык.

Рэшту шляху яны ляцелі моўчкі.