Што можна рабіць з коміксамі?

Коміксы можна глядзець, коміксы можна чытаць, а яшчэ іх можна калекцыяніраваць. Падстаў для калекцыяніравання шмат: і любоў да персанажаў, і жаданне перачытваць, перадаць калекцыю нашчадкам ці зарабіць грошай.

З чаго ўсё пачыналася

Ў сярэдзіне 60-х гадоў коміксы вяртаюць сабе былую папулярнасць і становяцца неад’емнай часткай поп-культуры, яны становяцца не проста часопісам з малюначкамі, але і каштоўным матэрыяльным аб’ектам культуры. Як мы ведаем, любую каштоўнасць можна прадаць, часам за вельмі вялікія грошы. 

Чак Разанскі і яго калекцыя коміксаў

Як калекцыянаваць? Проста 

Можна сказаць, што бум калекцыяніравання пачаўся з аднаго чалавека, які ў 13 год стаў прадаваць коміксы з гаража сваіх бацькоў. Чак Разанскі (нар. у 1955) з Дэнвера зразумеў, што на гэтым можна нядрэнна зарабіць і змог распавесці пра гэта іншым. 

Справа ў тым, што ў той час сувязь паміж чытачамі коміксаў была слабай: каміконаў яшчэ не было, а інтэрнэт быў у распрацоўцы. У 1960-х гадах DC Comics пачалі публікаваць адрасы людзей, што дазваляла прыхільнікам коміксаў мець зносіны адзін з адным і абменьвацца коміксамі, але гэта была практычна адзіная крыніца сувязі паміж чытачамі. Разанскі гэта не задаваляла і таму ён выкупляе рэкламу на старонках коміксаў Марвел, дзе паведамляе пра тое, што коміксы можна прадаваць, бо гэта каштоўны тавар. А ўжо ў 22 гады ў 1977 здзейсніў дамову стагоддзя: ён набыў дарагую «Калекцыю Майл Хай», якая складаецца з 16 000 коміксаў, датаваных з 1937 па 1955 год. Цяпер Чак Разанскі валодае сеткай па-сапраўднаму велізарных коміксшопаў, крамы памерам у 1000 квадратных метраў — гэта вам не жарты.

Праблема была не толькі ў камунікацыі паміж чытачамі, але і ў куплі саміх коміксаў. У стагоддзе цэнзуры купіць коміксы можна было або па пошце і ў газетных шапіках, або ў крамках, дзе яшчэ траўку прадавалі. Адмысловыя крамы коміксаў не былі распаўсюджаны. Аднак, буйныя выдавецтвы звярнулі ўвагу, што калі выдаць комікс эксклюзіўна для  крамы, то продажы будуць ашаламляльныя, бо яго купяць калекцыянеры і спекулянты, сапраўдных паляўнічых за рэдкасцямі. 

Так, у 1981 годзе Марвел прадалі тыраж аднаго з эксклюзіваў з вялікай лічбай асобнікаў – больш 400 000. Выдаўцы коміксаў вокамгненна пачалі прыстасоўваць вытворчасць сваіх кніг выключна для продажу ў спецыялізаваных крамах. Што яны толькі ні рабілі: абмежаваныя выпускі, друкавалі некалькі вокладак аднаго коміксу, друкавалі коміксы ў непразрыстым пакаванні, каб змест заставаўся ў сакрэце. Такая палітыка з аднаго боку прывяла да росту колькасці коміксшопаў і дробных выдавецтваў, а з іншай — стварыла мыльную бурбалку з коміксаў нізкай якасці. 

Падчас буму калекцыяніравання з’явіліся кампаніі, адны з якіх падавалі сертыфікат і адзнаку стану коміксу, іншыя рабілі ахоўны трымальнік з абаронай ад несанкцыянаванага доступу да коміксу. З’явіліся разнастайныя прадукты, прызначаныя для абароны і захоўванні коміксаў, у тым ліку адмысловыя торбы; скрыні; усякія «падкладкі», прызначаныя для таго, каб комікс заставаўся плоскім.

Да чаго ўсё дайшло

Пачынаючы з 90-х коміксы страцілі сваю каштоўнасць як прадмет калекцыяніравання. Па-першае, вытворчасць стала масавай, колькасць асобнікаў павялічвалася, усе жадалі зарабіць. Выкруты выдаўцоў у выглядзе некалькіх вокладак прыводзіла да таго, што чытачы не жадалі марнаваць грошы, і тыражы не прадаваліся. 

Ускосны ўнёсак у падзенне рынка спекуляцыі коміксамі ўнеслі DC Comics, як? Ды яны забілі Бэтмэна і Супермэна. Спекулянты не вельмі разумелі спецыфіку індустрыі і палічылі, што супергероі больш не вернуцца, і з шалёнай хуткасцю пачалі купляць усё, што здавалася каштоўным. Гэта прывяло да дадатковых тыражоў і перанасычэнню рынка. 

Не маглі не адзначыцца і Марвел, якія раздулі сваю лінейку прадуктаў да канца 1993 года да сотняў асобных найменняў, што ў выніку прывяло іх да банкруцтва. Іншыя выдавецтвы таксама пераацанілі свае сілы і выпускалі серыі коміксаў, якаія ў выніку не былі прададзены. Красовер паміж Image Comics і Valiant Comics пад назвай The Niniseries Deathmate пакінуў у прадаўцоў сотні не раскупленых кніг. А некаторыя дробныя выдавецтвы і выдавецтвы-аднадзёнкі наогул спынілі сваё існаванне (Eclipse Comics, First Comics і Malibu Comics і шматлікія іншыя). 

У 2000-е гады кошты на сапраўды рэдкія коміксы няўхільна раслі, у некаторых выпадках падвоіўшыся. Да лютага 2002 гады самы высокі кошт складаў 350.000 даляраў за Marvel Comics # 1 (1939). Далей кошты толькі павялічваліся. Detective Comics #27 (1939) з першым з’яўленнем Бэтмэна быў прададзены за 1.075.500 даляраў. У 2014 Action Comics #1 (1938) быў прададзены за рэкордныя 3.207.852 даляраў.